Wszelkie poglądy wyrażone w tekstach na blogu stanowią osobiste przemyślenia autorów i nie są równoznaczne ze stanowiskiem Fundacji.
Perła, czyli piękny budynek z końca osiemnastego wieku, położony we wsi Żeliszów pod Bolesławcem. Zachwyca planem, światłem, strukturą i specyficznym klimatem opuszczenia. Czy jest to też Twoje dziedzictwo?
W czasie powstania Perły wieś nosiła nazwę Giersdorf, a mieszkańcy mówili przeważnie po niemiecku. Sama Perła służyła zaś jako miejsce spotkań religijnych luteranom. Zachowane do dziś niemieckie inskrypcje nie pozostawiają złudzeń odnośnie narodowości i wyznania pierwotnych użytkowników przypisywanego Carlowi Langhansowi klejnotu powiatu Bolesławieckiego.
Wszystko o czym napisałem w poprzednim akapicie sprawia, że podczas mojej pracy na rzecz Fundacji spotykam się dosyć często ze zdecydowanie przeczącymi odpowiedziami na zadane w tytule pytanie. Co mówią przeciwnicy tezy o uniwersalności dziedzictwa kulturowego? To nie katolickie, więc nie ich. To nie Polskie, więc nie ich. Pochodzą z kraju nie będącego ani Polską, ani Niemcami, więc nie ich. Pochodzą z Niemiec, ale są ateistami bądź wyznawcami innego niż luterański prądu myśli, więc nie ich. To najczęstsze argumenty, często wzbogacone zdziwieniem, że fundacja z Polski zajmuje się „nie swoim” dziedzictwem.
Nieco rzadziej, choć również w opozycji do wspomnianego przeze mnie uniwersalizmu dziedzictwa, spotykam się z opiniami zawężającymi przynależność dziedzictwa kulturowego, przez sformułowania typu „to nasze, bo my lub nasi przodkowie tu mieszkali”, „to część kultury luterańskiej”. Trudno polemizować z ludźmi czującymi ten rodzaj sentymentalnego lokalnego patriotyzmu, gdy stoją obok miejsca pochówku matek, ojców, dziadków. Lecz skoro efektem tych przemyśleń również bywa zdziwienie dlaczego fundacja z Polski zajmuje się „nie swoim” dziedzictwem, czuję się w obowiązku napisać kilka słów w odpowiedzi na to zdziwienie. Słów, które wierzę, że są bliskie wszystkim ludziom kultury.
Jeśli Perła nie jest naszym dziedzictwem, jeśli nie jest Twoim dziedzictwem, to czy Akropol jest? A Forum Romanum? Dzieła Seneki i Goethego, Platona i Kanta, Szekspira, Becketta, Chopina, Beethovena? Beatlesów, the Rolling Stones i Elvisa? Różne języki, różne narody, różne myśli, czasy, głębia i problematyka.
Przez wieki toczyliśmy i toczymy wojny, bitwy, potyczki. Co chwila jakiemuś krajowi przydarza się zespół napięcia dyplomatycznego. Ale niezaprzeczalnie nasze kultury narodowe, religijne, klasowe, językowe i myślowe zarówno składały się na kulturę globalną, jak i z niej wynikały. Rzym podbijając Grecję przestał być Rzymem lokalnym, a stał się tyglem kultur greckiej i rzymskiej, a w późniejszym okresie każdej kultury, która weszła w skład Imperium Romanum, czy jako sojusznik, partner handlowy, czy jako wróg lub zdobycz. Podobnie działało każde wcześniejsze i późniejsze imperium czy nawet państwo. Przez wieki wymienialiśmy się myślą, sztuką i sercem coraz bardziej globalnie. Czy dziś można z czystym sumieniem powiedzieć np. o kulturze Japonii lub Chin bez wspomnienia o wpływie szeroko rozumianej kultury Europejskiej? Lub odwrotnie?
Jesteśmy Dziedzicami naszych przodków – tych biologicznych i tych intelektualnych. Spadkobiercami Sokratesa, Cezara, Karola Wielkiego, Rewolucji Francuskiej i Nietzschego. Marii Curie i Alberta Einsteina. Philipa Dicka, Lema, Asimova, Orwella. Patriotyzm lokalny jest rzeczą wspaniałą, nie może jednak przysłaniać faktu, że nasza kultura, jest kulturą globalną, a wszelkie jej przejawy – od Wielkiej Piramidy, Doliny Królów, czy posągów Buddy, przez Forum Romanum, the Globe, katedrę Notre Dame po moskiewski Kreml i nowojorski Empire State Building są naszym wspólnym dziedzictwem. Twoim dziedzictwem. Tak jak Perła.
Wilk Korwin-Szymanowski
Aż dziwny wydaje mi się fakt, że tak oczywiste rzeczy trzeba komukolwiek, poza dziećmi, tłumaczyć? muzyka, sztuka, literatura, architektura, takie właśnie dziedzictwo poznawałam w szkole podstawowej, dawno temu.